Dzięki obecnie stosowanym wysoce skutecznym, bezinterferonowym, doustnym terapiom wirusowe zapalenie wątroby typu C można całkowicie wyleczyć. Wciąż występuje jednak ryzyko reinfekcji, czyli ponownego zakażenia wirusem HCV.
Wirus HCV – drogi zakażenia, główne objawy i następstwa
Drogą zakażenia wirusem HCV jest bezpośredni kontakt z krwią osoby zakażonej. Zasadniczo narażenie na zakażenie występuje wszędzie tam, gdzie dochodzi do przerwania lub naruszenia ciągłości tkanek i/lub gdzie nie jest przestrzegana zasada: jedna osoba – jedno narzędzie – jeden zabieg inwazyjny. Zakażenie możliwe jest w sposób bezpośredni (np. poprzez świeżą krew), jak i pośredni (np. poprzez zaschniętą krew na sprzętach takich jak igły, brzytwy czy cążki). Do zakażenia może dojść poprzez używanie nieprawidłowo wysterylizowanego sprzętu medycznego, kosmetycznego czy do tatuowania oraz dzielenie się sprzętem stosowanym podczas iniekcyjnego (w postaci zastrzyków) przyjmowania substancji.
Wirusowe zapalenie wątroby ma przebieg ostry (ostre WZW C) lub przewlekły (przewlekłe WZW C). Objawy ostrego WZW C są często niespecyficzne, należą do nich np.: pogorszenie samopoczucia, ogólne osłabienie, brak apetytu, bóle mięśni i stawów. Chorzy mogą zgłaszać także nudności oraz bóle brzucha, rzadziej zażółcenie skóry i białkówek, ściemnienie moczu czy odbarwienie stolca. Ponadto w badaniach laboratoryjnych stwierdza się wzrost aktywności aminotransferazy alaninowej (ALT – enzym ten jest uwalniany do krwi w nadmiernej ilości przy uszkodzeniu wątroby) oraz wzrost poziomu bilirubiny. U części osób zakażonych organizm sam eliminuje wirusa HCV z organizmu – dochodzi do tzw. samowyleczenia.
Po zakażeniu wirusem HCV, jedynie u co piątej osoby obserwuje się ostre WZW C. Znacznie częściej mamy do czynienia z przewlekłą postacią choroby. Przewlekłe WZW C w zdecydowanej większości przypadków przebiega bez objawów. Wirus HCV uszkadza wątrobę – sprzyja postępującemu zapaleniu i jej włóknieniu. Dodatkową trudność diagnostyczną stanowi fakt, iż aktywność ALT w surowicy może okresowo lub stale przyjmować wartości prawidłowe. Wszystko to może prowadzić do opóźnienia rozpoznania i włączenia leczenia. Wraz z czasem trwania przewlekłego WZW C, może dojść do rozwoju następstw takich jak marskość wątroby, rak wątrobowokomórkowy (HCC – hepatocellular carcinoma) oraz manifestacji pozawątrobowych.
Czy wiesz, że…
- W przypadku zanieczyszczenia powierzchni nawet niewielką ilością krwi osoby zakażonej, w badaniach eksperymentalnych po jej wyschnięciu obserwowano zakaźność wirusa HCV nawet po kilku tygodniach[1,2].
Jak leczyć WZW C?
Leczenie WZW C polega na eliminacji zakażenia HCV. W tym celu stosuje się preparaty o bezpośredniej aktywności przeciwwirusowej (DAA – Direct-Acting Antiviral). Kwalifikacja kliniczna do leczenia WZW C jest uproszczona. W leczeniu przewlekłego WZW C stosuje się środki doustne, a plan leczenia dobierany jest indywidualnie przez lekarza specjalistę. Terapia przeciwwirusowa trwa od 8 do 12 tygodni. Zalecana jest też zmianę stylu życia, która powinna służyć przeciwdziałaniu reinfekcji (minimalizowanie narażeń).
Czy wiesz, że…
- Leczenie farmakologiczne WZW C w Polsce dla osób ubezpieczonych jest bezpłatne – warto zauważyć, że są to jedne z najlepszych na świecie terapii zakażeń HCV.
Skuteczność leczenia WZW C ocenia się dwuetapowo – na zakończenie leczenia (EOT – end of treatment) oraz po 12 tygodniach od jego ukończenia (SVR – sustained viral response). Uzyskanie SVR jest jednoznaczne z brakiem wiremii, co potwierdza eliminację zakażenia wirusem HCV i dotyczy niemal wszystkich pacjentów poddanych terapii. Jeżeli wirus nie zostanie wyeliminowany w trakcie terapii, pacjent jest kwalifikowany do ponownego leczenia.
Czy wiesz, że…
- Terapia lekami o bezpośredniej aktywności przeciwwirusowej w niemal wszystkich przypadkach (skuteczność na poziomie 99-100%[3]) prowadzi do wyeliminowania wirusa HCV – choroba ta jest zatem w pełni uleczalna! Kluczowa jest szybka diagnostyka pozwalająca wykryć obecność wirusa HCV i rozpocząć leczenie.
Odporność po wyleczeniu WZW C
Leczenie prowadzi do zahamowania postępu włóknienia wątroby oraz redukuje ryzyko wystąpienia raka wątrobowokomórkowego. Ponadto poprawia jakość życia osób zakażonych i redukuje zakaźność, czyli możliwość zakażenia innych osób.
Leczenie WZW C jest wysoce skuteczne i pozwala wyeliminować wirusa HCV. Wyleczenie WZW C nie jest równoznaczne z uzyskaniem odporności na HCV. Niestety w dalszym ciągu możliwa jest reinfekcja w wyniku ponownego kontaktu z tym wirusem.
Obecnie nie istnieje skuteczna szczepionka przeciw WZW C. Działania zapobiegające zakażeniu muszą być ukierunkowane na:
- zapobieganie (minimalizowanie ryzyka zakażenia),
- testowanie (wykonywanie badań w kierunku zakażenia HCV celem wykrycia wirusa),
- leczenie osób zakażonych.
Istotne są takie działania profilaktyczne, jak np.:
- rezygnacja z zabiegów przerywających ciągłość tkanek lub zgłoszenie wątpliwości osobom je wykonującym, jeżeli nie masz pewności co do właściwej sterylizacji używanych narzędzi,
- zwracanie uwagi na sterylne i higieniczne warunki pracy w takich miejscach, jak salony kosmetyczne czy salony tatuażu,
- nieużywanie narzędzi, z których wcześniej korzystała inna osoba, takich jak maszynki do golenia, cążki do skórek, czy sprzęt do przyjmowania substancji psychoaktywnych.
Pamiętaj, wirusowe zapalenie wątroby typu C jest w pełni uleczalne, nie daje jednak pełnej odporności, gdyż powtórne zakażenia są możliwe. Z uwagi na często bezobjawowy przebieg, warto testować się oraz stosować właściwą profilaktykę.
Referencje
- Steinmann E et al. Prolonged survival of hepatitis C virus in the anesthetic propofol. Clin Infect Dis. 2011;53(9):963-964. doi:10.1093/cid/cir530
- Paintsil et al. Hepatitis C virus maintains infectivity for weeks after drying on inanimate surfaces at room temperature: implications for risks of transmission. J Infect Dis. 2014; doi:10.1093/infdis/jit648
- Brown RS et. al. (2019) J Hepatol https://doi.org/10.1016/j.jhep.2019.10.020